Impressie reis vrijwilligers t.b.v. opening Zorgcentrum Weduwen Srebrenica

Van 20 tot 25 oktober stond er een mooie reis op de agenda voor vrijwilligers die veel betekend hebben voor de bouw van het zorgcentrum in Potocari voor de Moeders van Srebrenica. 

Hierbij een indruk van wat we daar meemaakten:

20-10-2022

Vroeg op, naar Eindhoven en een goeie vlucht van twee uur en je bent in een heel andere wereld. Sarajevo, ( ze noemen het hier Sárjevo) de hoofdstad van Bosnië. Er stond een gezellige bus voor ons klaar met (huh? Hoe kan dat?) een grote Proplan  sticker, waar zo’n 35 mensen instapten, en reden naar een leuke gelegenheid vol met leuke poortjes, watervalletjes, heerlijk kneuterig, voor het eerste typisch Bosnische lunch gerecht: cevapsici. We konden kiezen uit een kleine of grote portie van 5 of 10 worstjes, maar dat was te ingewikkeld dus allemaal gewoon 10 worstjes.

We bezochten een tunnel die door bewoners gebouwd is in de oorlog 1992-1995 om ingesloten Sarajevo te voorzien van wat er nodig was of om te vluchten. De gidsen hadden zelf als kind de oorlog meegemaakt en waren daar zo vol van dat de verhalen bleven stromen. Voor ons goed om dit land weer beter te leren kennen met al hun zorgen die er waren en nog steeds zijn. Want het doel van ons bezoek is toch om de Moeders te helpen die de dupe zijn van deze oorlog. Overal zie je dat ze die periode niet kunnen vergeten en daar mee moeten leven.
In Bosnië liggen de woorden polako (rustig aan) voor in de mond van de bewoners, dus uiterst rustig ging de bus op weg, maar zodra we de stad uit waren ging het wat vlotter.
Het was drie uur rijden, door prachtig bos en bergen landschap in beginnende herfst kleuren met op hun kruin een prachtig avondzonnetje, waarbij ook heel wat oogjes toe gingen, naar het hotel.

21-10-2022

Je ogen open doen met een prachtig uitzicht over de Drina is geen straf. We zitten in een prachtig hotel waar het aan niets ontbreekt. De dag begonnen met een voorstelrondje, wat interessant was om van iedereen iets te horen, waarom hij of zij hier is. Vandaag op bezoek in Potocari, de plek waar Dutchbat het terrein moest bewaken met 6000 mensen, die van die plek gescheiden werden afgevoerd. De rest van het verhaal is bekend, de meeste mannen overleefden het niet, de vrouwen zwijgen over wat hen is overkomen en huilen nog steeds hun tranen.

Eerst naar het kindertehuis van Emmaüs, waar de muurschildering van 2019 nog op de muur stond, het barretje van de vorige keer plaats gemaakt had voor een prachtig voetbalveld en een nieuw gebouw voor praktijk onderwijs. Alweer een Bosnische lunch wat bestaat uit een warme maaltijd. Het museum, ingericht door Nederlanders is en blijft zeer indrukwekkend, ook al zag ik het voor de derde keer. Door naar de hal van de accu fabriek waar al die mensen zaten, sliepen, hun behoefte deden, bevielen van kinderen, niet wetend wat hun te wachten stond.
En door naar de begraafplaats waar we onze hoofddoek opdeden uit eerbied voor wat daar was. Zo ver je kijken kunt, palen als grafstenen, veel jonge mannen, te veel gewoon. Met elkaar napraten gebeurd vanzelf, in de bus, aan tafel. Dit laat niemand onberoerd.

22-10-2022

Na een ernstige dag vandaag een wat luchtiger programma, de oude stad van Sarajevo. Dat luchtige werd nog wel een dingetje! Lejla wist een prachtige plek voor de koffie, boven op een berg met prachtig uitzicht over de stad. Prachtig was het absoluut en van de Bosnische lekkernijen smulden we! Maar het was niet gepland dat er boven op de berg ook een begrafenis was, dus zeer druk. De terugweg ging gepaard met de kracht van sterke mannen die gewoon auto’s opzij zetten, gillende vrouwen die liever de bus uitstapte dan de afgrond in stortte, een rij auto’s voor ons die achteruit de berg af moesten, kortom de chauffeur kreeg na iedere genomen hindernis een applaus, dat zegt wel wat.

De middag maakte alles goed! Heerlijk de karakteristieke oude straatjes van Sarajevo doorgestruind! Souvenirs gekocht en veel pret gehad door met z’n vieren een waterpijp te bestellen tussen de waterpijp rokende locals. Over eten wijd ik niet meer uit want de overvloedige Bosnische maaltijden blijven ons voorgeschoteld worden! De vracht in de bus wordt steeds zwaarder, of met andere woorden, als we hier langer zouden blijven dan 5 dagen zouden we dichtgroeien.
De groep vormt zich heel mooi! Mooie gesprekken, mooie kennismakingen, goeie harmonie!

23-10-2022

Waar moet je beginnen, een dag vol emoties. We startten in Pale, een project van Emmaüs met een bijeenkomst zoals Willem het graag wil. Met Gerard als voorganger en begeleid met zang en fluit. Het was fijn en goed. Een mooie kring. Met een boterhammetje en koffie met pepernoten weer de berg afgedaald naar Emmaüs, de kostschool. Daar was een verzameling bijeen aan het komen van belangrijke Bosnische mensen, Moeders, medewerkers, belangstellenden, genodigden, waarmee we in een lange stoet naar het nieuwe zorgcentrum liepen.
We kregen als Hollandani een ereplaats onder het tentdoek.

En daar ontmoette ik Saliha, de vrouw die ik thuis bij haar gezien heb en die bij mij op het terras gezeten heeft. Wat een emoties gaf. Een lang uur aan prachtige speeches volgde, gelukkig met een headphone voor de vertalingen in het Engels. Willem maakte ons natuurlijk trots met zijn mooie woorden. De officiële opening ging met het doorknippen van een lint door veel vooraanstaande personen, ieder een stukje van het lint. Een rondleiding door het prachtige complex liet zien hoe mooi het allemaal is!

Wat een werk is er verricht en wat prachtig. Het is voor hier een superluxe oord! Nu nog hopen dat de vrouwen er in gaan. Ze durven hun huis eigenlijk niet uit….stel dat hun man nog thuis komt….dan is er niemand…. een zoon die in de tuin begraven ligt laten ze niet achter……dankbaar voor hun kippetjes en geit en moestuin en dan nu samen op een kamer met iemand, zonder eigen spulletjes. Het zijn nog drempels die genomen moeten worden.

Natuurlijk werd de opening gevierd met eten, en taart, ook al was het half 4 in de middag. Na de maaltijd genoten we van een prachtig concert! En wat fijn om daar aan mee te mogen werken. Ook de gemaakte bloem werd onthuld en overhandigd aan een paar Moeders. Ze beloofden dat het de volgende dag in het zorgcentrum een plek zou krijgen. Na het concert waren we eigenlijk toe aan een rustig uurtje in het hotel maar nee hoor, we werden genodigd voor alweer een maaltijd. En afslaan is onbeleefd dus zaten we weer aan een kippenpoot met op hout gebakken paprika. Een klein afzakkertje in het hotel, en de oogjes sloten vanzelf na zo’n lange emotionele dag.

24-10-2022

Vanmorgen wisten we niet wat ons voor vandaag te wachten stond, en eigenlijk wisten we dat de rest van de dag ook niet. 8 uur ontbijt en 9.00 in de bus! Dat is wat we wisten. Bij de kostschool van Emmaüs kregen we een presentatie film wat Emmaüs allemaal doet in de wereld. Op zich interessant en het is heel veel wat zij doen, voor de kansarme medemens. Om 1 uur lunchten we weer. Intussen had Willem een gesprek met een dame van het AD, die daar speciaal voor naar Bosnië gekomen is. In de middag een prachtige natuurwandeling langs een ijzerhoudende ruisende beek met bronnen die allemaal ergens anders goed voor waren, wat we nogal hilarisch vonden. De een voor hoofdpijn , de ander voor verkoudheid, een ander voor acne en rimpels, maar de natuur was prachtig en de loop van het riviertje geweldig mooi! Bovenaan de berg stond een half afgebouwd hotel, maar vanwege vergunningsproblemen is de bouw gestopt. Echt zonde, want het zag er ook nu nog veelbelovend uit. We hadden fantasieën genoeg wat we met zo’ n gebouw zouden gaan doen als we het kochten voor 1 euro. Srebrenica zelf is nog steeds een troosteloze arme stad, met veel dooie ( zo noem ik de kapotgeschoten en verwaarloosde huizen hier) huizen, en zelfs hele lege flatgebouwen.

Met een variatie op het eten hier met macaroni en patat een laatste maaltijd genoten in Emmaüs. Op weg naar het hotel en nog even heerlijk genieten van een rondje Spa! ( zwembad, sauna, zoutgroeve, gym, jacuzzi, hoe luxe wil je het hebben!

25-10-2022

Aan alles komt een eind, ook aan deze bijzondere reis. Open gingen we er in en we mochten bijzondere dingen meemaken. Er is een mooie groep ontstaan! Nieuwe mensen leren kennen was voor iedereen bijzonder, want de meesten kenden vooraf maar een paar mensen. Bijzonder natuurlijk dat Willem iedereen kent van deze groep en met iedereen iets bijzonders heeft.
We kunnen deze dagen toevoegen aan onze lijst mooie herinneringen.

Wat vond je het mooist deze dagen werd me gevraagd. Dan kom ik toch met het verhaal van Saliha. Haar te ontmoeten was heel emotioneel voor mij. Ik heb haar thuis bezocht, ze woont in Servië. En ze heeft ook Nederland bezocht en op mijn terras gezeten. Pas in 2016 toen het museum werd geopend zag ze de filmpjes die de Serviërs gewoon maakten van hun martel acties.
Het was háár man die gedwongen werd haar zoons te roepen in het bos. Te roepen dat het veilig was en dat er eten was voor ze, dat ze allemaal moesten komen. Ze kwamen …… en werden allemaal doodgeschoten. 20 jaar lang heeft ze niet geweten wat er gebeurd is. Je kunt je er geen voorstelling van maken.

Saliha is na een tijdje terug gegaan naar haar huisje in Servië, bij de vijand dus. Ze heeft haar neus omhoog gestoken als ze boodschappen ging doen, was bang dat ze niet geaccepteerd zou worden als moslim vrouw tussen de Orthodoxe Serviërs. Het is haar wel gelukt om daar verder te leven, maar lachen is haar wel vergaan. Haar tranen vloeien nog steeds. Zo heeft iedere vrouw een verschrikkelijk verhaal. Ja dat is wat je aangrijpt. Dat is wat Willem/ Proplan aangreep. Dat hij voelde dat hij híer in de wereld moest gaan helpen. En de groep waar we mee op pad waren heeft daarbij ook geholpen in welke vorm dan ook. Dankbaar voor alles wat we meemaakten sloten we de reis in Eindhoven weer af. 

Trudi Bos-Vink